Μεταξύ Ανάμνησης και Προβλεψιμότητας

Υπάρχουν μέρες που νιώθεις ότι όλα έχουν ξαναγίνει. Κινείσαι σε διαδρομές γνωστές, μιλάς με λέξεις που έχεις ξαναπεί, βλέπεις τον εαυτό σου να αντιδρά όπως πάντα. Άλλες πάλι φορές, μοιάζει να ζεις κάτι που έρχεται, πριν καν συμβεί. Σαν να υπάρχει ένα αόρατο ρεύμα δεδομένων που σε πηγαίνει εκεί.
Όχι γιατί το διάλεξες, αλλά γιατί έτσι είναι προγραμματισμένο.

Ζούμε ανάμεσα σε μια μνήμη που δεν ξεχνά και σε έναν αλγόριθμο που δεν σταματά να προβλέπει.

Η Google καταγράφει κάθε τοποθεσία μας. Το Netflix γνωρίζει τι θέλουμε να δούμε απόψε. Το TikTok μαθαίνει πώς νιώθουμε πριν καν το παραδεχτούμε στον εαυτό μας.

Η ζωή γίνεται timeline. Μια ροή από καταγεγραμμένα ίχνη και προσωποποιημένες προτάσεις.

Και μέσα σε αυτή τη ροή που θυμάται τα πάντα και προτείνει το επόμενο, υπάρχει χώρος για το τώρα;

Η στιγμή που απλά συμβαίνει

Υπάρχει κάτι παράξενα πολύτιμο στη στιγμή που δεν αφήνει ίχνη.
Που δεν μετατρέπεται σε δεδομένο.
Που δεν «ταγκάρεται» με metadata.

Η τεχνολογία μας δίνει φανταστικά εργαλεία.
Το smartphone έγινε ημερολόγιο, κάμερα, GPS, βοηθός, παρατηρητής.
Οι αλγόριθμοι αναλύουν patterns για να βελτιώσουν την εμπειρία μας: από τα συστήματα recommendation του Spotify, μέχρι τα predictive keyboards που «τελειώνουν» τις σκέψεις μας.

Αλλά κάπου ανάμεσα σε όλα αυτά, τελειώνει και η απρογραμμάτιστη εμπειρία.

Η τεχνική πλευρά του προφανούς

Σήμερα, τα περισσότερα εμπορικά AI μοντέλα λειτουργούν με βάση την ανάλυση πρότερης συμπεριφοράς και βασίζονται σε ένα απλό αξίωμα:
Αν σε γνωρίζω αρκετά, μπορώ να προβλέψω τι θα κάνεις μετά.

Αλλά τι γίνεται με αυτό που δεν βασίζεται στο «μετά»;
Με εκείνη τη στιγμή που δεν εξηγείται από το παρελθόν και δεν προβλέπεται από το μέλλον.

Η απρόβλεπτη ενέργεια

Ο άνθρωπος έχει τη δυνατότητα: να σταματά, να μην ακολουθεί το pattern.
Να κάνει κάτι απλώς επειδή το ένιωσε, όχι επειδή του το πρότειναν.

Αυτό δεν είναι αναχρονιστικό. Είναι πιθανώς το πιο σύγχρονο πράγμα που μπορεί να κάνει κανείς.

Να απενεργοποιήσει τα suggestions. Να αποθηκεύσει λιγότερα. Να μείνει λίγο περισσότερο στο τώρα. Όχι ως στάση αντίστασης στην τεχνολογία, αλλά ως πράξη συνειδητής επιλογής.

Έχω δει τα παιδιά μου να παίζουν με τρόπο που δεν καταγράφεται.
Καμία φωτογραφία, κανένα video, κανένα data trail.
Και όμως αυτή η στιγμή υπάρχει. Σχηματίζει εμένα και νομίζω και εκείνα.

Κάποτε ένιωθα άγχος να «κρατήσω» κάθε ανάμνηση. Τώρα, πιο συχνά, νιώθω ευγνωμοσύνη για όσες δεν καταγράφηκαν αλλά έμειναν.
Όχι στο cloud, αλλά μέσα μου.

Μια υπόσχεση προς το παρόν

Αν το παρελθόν είναι αρχείο και το μέλλον πρόβλεψη,
τότε ας κρατήσουμε το παρόν ως εμπειρία.
Ανεπαρκώς προβλέψιμη, αλλά καταγεγραμμένη και απολύτως ζωντανή.

Εμείς δεν χρειάζεται να προβλέπουμε, αρκεί να υπάρχουμε.