Η ελληνική κυβέρνηση πρόσφατα ανακοίνωσε την έναρξη μιας νέας ψηφιακής πλατφόρμας, το Παρατηρητήριο Έργων και Δράσεων. Σκοπός αυτής της πρωτοβουλίας είναι η παρακολούθηση των έργων και δράσεων που υλοποιούνται τόσο από την κεντρική κυβέρνηση όσο και από την αυτοδιοίκηση, προσφέροντας διαφάνεια και λογοδοσία στη διαχείριση των δημοσίων πόρων και των αναπτυξιακών προγραμμάτων. Ωστόσο, παρά τις θετικές προθέσεις, η νέα πλατφόρμα παρουσιάζει σημαντικές αδυναμίες που περιορίζουν την αποτελεσματικότητα και την αξιοπιστία της.
Έλλειψη Θεσμικής Κατοχύρωσης
Μία από τις πιο καίριες και σημαντικές ελλείψεις της νέας ψηφιακής πλατφόρμας είναι η απουσία θεσμικής κατοχύρωσης και ενός καθορισμένου υπεύθυνου ανεξάρτητου φορέα. Η θεσμική κατοχύρωση είναι ζωτικής σημασίας για τη διασφάλιση της νομιμότητας, της διαφάνειας και της αξιοπιστίας κάθε πρωτοβουλίας που αποσκοπεί στην παρακολούθηση και την αξιολόγηση δημόσιων έργων και δράσεων. Χωρίς θεσμική κατοχύρωση, η πλατφόρμα κινδυνεύει να λειτουργεί χωρίς επαρκή έλεγχο και εποπτεία, γεγονός που μπορεί να υπονομεύσει την αποτελεσματικότητά της.
Απουσία Υπεύθυνου Ανεξάρτητου Φορέα
Ακόμα πιο σημαντική είναι η απουσία ενός ανεξάρτητου θεσμικού φορέα που θα έχει την ευθύνη για την παρακολούθηση και τη λειτουργία της πλατφόρμας. Ένας τέτοιος φορέας θα έπρεπε να είναι ανεξάρτητος από τις κυβερνητικές και αυτοδιοικητικές αρχές, ώστε να εξασφαλίζεται η αμεροληψία και η αξιοπιστία των δεδομένων. Η ύπαρξη ενός ανεξάρτητου φορέα θα παρείχε μια συνεχής εποπτεία και αξιολόγηση της προόδου των έργων, εξασφαλίζοντας ότι οι πληροφορίες που παρέχονται είναι ακριβείς και ενημερωμένες. Επιπλέον, ένας ανεξάρτητος φορέας θα μπορούσε να λειτουργήσει ως εγγυητής της διαφάνειας και της λογοδοσίας, αποφεύγοντας συγκρούσεις συμφερόντων και εξασφαλίζοντας την αντικειμενικότητα των δεδομένων.
Χωρίς έναν ανεξάρτητο φορέα, η διαχείριση της πλατφόρμας μπορεί να επηρεαστεί από πολιτικές πιέσεις ή άλλες εξωτερικές επιρροές, υπονομεύοντας την αξιοπιστία της. Επιπλέον, η απουσία ενός τέτοιου φορέα περιορίζει την δυνατότητα παροχής εξειδικευμένης και αντικειμενικής ανάλυσης των δεδομένων, που είναι απαραίτητη για την λήψη τεκμηριωμένων αποφάσεων και την παρακολούθηση της αποτελεσματικότητας των δημοσίων έργων και δράσεων.
Ο Ρόλος των Φορέων της Κοινωνίας των Πολιτών στην Παρακολούθηση
Οι αναγνωρισμένοι φορείς της Κοινωνίας των Πολιτών, όπως ανεξάρτητα ερευνητικά ιδρύματα και επαγγελματικές ενώσεις, θα μπορούσαν να αναλάβουν τον κρίσιμο ρόλο της παρακολούθησης και της αξιολόγησης της νέας ψηφιακής πλατφόρμας. Αυτοί οι φορείς, λόγω της ανεξαρτησίας τους από την κυβέρνηση και των εξειδικευμένων γνώσεων τους σε συγκεκριμένα θέματα, μπορούν να λειτουργήσουν ως εγγυητές της διαφάνειας και της ακεραιότητας των δεδομένων. Υπάρχουν φορείς που διαθέτουν εμπειρία στην παρακολούθηση δημοσίων έργων και την αξιολόγηση πολιτικών, ενώ τα ερευνητικά ιδρύματα μπορούν να προσφέρουν τεκμηριωμένες αναλύσεις και να συνεισφέρουν στην ανάπτυξη μεθοδολογιών παρακολούθησης. Η συμμετοχή τους θα μπορούσε να ενισχύσει την εμπιστοσύνη του κοινού στην πλατφόρμα, διασφαλίζοντας την αμεροληψία και την αντικειμενικότητα των πληροφοριών.
Ενίσχυση της Διαφάνειας και Λογοδοσίας μέσω της Συνεργασίας
Η συνεργασία με φορείς της Κοινωνίας των Πολιτών θα μπορούσε να ενισχύσει σημαντικά τη διαφάνεια και τη λογοδοσία της πλατφόρμας. Αυτοί οι φορείς έχουν τη δυνατότητα να παρέχουν ανεξάρτητες εκθέσεις και αξιολογήσεις, να διοργανώνουν δημόσιες διαβουλεύσεις και να λειτουργούν ως σύνδεσμος μεταξύ των πολιτών και της κυβέρνησης. Με τη συμμετοχή τους, η πλατφόρμα μπορεί να γίνει πιο διαδραστική και προσβάσιμη, επιτρέποντας στους πολίτες να συμβάλλουν ενεργά στην παρακολούθηση και την αξιολόγηση των έργων. Επιπλέον, οι φορείς της Κοινωνίας των Πολιτών μπορούν να προωθήσουν τη διαφάνεια μέσω της δημοσιοποίησης των ευρημάτων τους και της ενημέρωσης του κοινού για την πρόοδο και τα προβλήματα που εντοπίζονται στα έργα. Αυτή η διαφανής προσέγγιση θα ενισχύσει την εμπιστοσύνη του κοινού στις δημόσιες πρωτοβουλίες και θα συμβάλει στη βελτίωση της αποδοτικότητας και της αποτελεσματικότητας των δημοσίων έργων και δράσεων.
Διαλειτουργικότητα και Πρότυπο Πληροφοριών
Ένα άλλο σημαντικό ζήτημα που πρέπει να αντιμετωπιστεί είναι η έλλειψη δυνατοτήτων διαλειτουργικότητας της πλατφόρμας. Η διαλειτουργικότητα επιτρέπει στη πλατφόρμα να συνδέεται και να ανταλλάσσει δεδομένα με άλλα συστήματα και εφαρμογές, δημιουργώντας ένα συνεκτικό και ολοκληρωμένο οικοσύστημα πληροφοριών. Για παράδειγμα, η διασύνδεση της πλατφόρμας με το Κεντρικό Ηλεκτρονικό Μητρώο Δημοσίων Συμβάσεων (ΚΗΜΔΗΣ) και την πλατφόρμα Διαύγεια θα μπορούσε να παρέχει μια πιο ολοκληρωμένη εικόνα των δημοσίων έργων, από τη φάση της σύλληψης και του σχεδιασμού μέχρι την υλοποίηση και την ολοκλήρωση. Επίσης, η διασύνδεση με γεωγραφικά συστήματα πληροφοριών (GIS) θα μπορούσε να επιτρέπει την απεικόνιση των έργων στον χάρτη, διευκολύνοντας την παρακολούθηση της γεωγραφικής τους κατανομής και των επιπτώσεών τους.
Χωρίς δυνατότητες διαλειτουργικότητας, η πλατφόρμα παραμένει απομονωμένη, περιορίζοντας την αξιοποίησή της και δυσχεραίνοντας τη συλλογή και ανάλυση δεδομένων από διάφορες πηγές.
Σαφή Πρότυπα Δεδομένων
Για να επιτευχθεί η πλήρης διαλειτουργικότητα, είναι απαραίτητο να καθοριστούν σαφή και ενιαία πρότυπα πληροφοριών. Αυτό σημαίνει ότι τα δεδομένα που συλλέγονται και δημοσιοποιούνται πρέπει να είναι δομημένα με τρόπο που να επιτρέπει την εύκολη κατανόηση, επεξεργασία και ανάλυσή τους από διάφορους χρήστες και συστήματα. Η χρήση κοινών προτύπων όπως το Open Data Protocol (OData) και το DCAT-AP (Data Catalog Vocabulary Application Profile for Data Portals in Europe) μπορεί να διασφαλίσει ότι τα δεδομένα είναι συνεπή και διαλειτουργικά. Η εφαρμογή καλών πρακτικών ανοιχτής διακυβέρνησης, όπως η δημοσίευση δεδομένων σε ανοικτές μορφές και η τακτική ενημέρωση τους, θα μπορούσε να ενισχύσει την διαφάνεια και την εμπιστοσύνη των πολιτών. Επιπλέον, η συμμόρφωση με τις αρχές της ανοιχτότητας των δεδομένων, όπως η προσβασιμότητα, η μηχανική αναγνώριση και η επαναχρησιμοποίηση των δεδομένων, θα εξασφαλίσει ότι η πλατφόρμα πληροί όλα τα κριτήρια μιας σύγχρονης και αποτελεσματικής ψηφιακής υπηρεσίας.
Συμπεράσματα
Η πρωτοβουλία της ελληνικής κυβέρνησης για τη δημιουργία μιας ψηφιακής πλατφόρμας για την παρακολούθηση των έργων και δράσεων είναι αναμφισβήτητα ένα βήμα προς τη σωστή κατεύθυνση. Ωστόσο, για να καταστεί η πλατφόρμα αυτή αποτελεσματική και αξιόπιστη, είναι αναγκαίο να αντιμετωπιστούν οι σημαντικές αδυναμίες της. Η θεσμική κατοχύρωση, η διαλειτουργικότητα, η τυποποίηση των δεδομένων και, κυρίως, η ύπαρξη ενός ανεξάρτητου θεσμικού φορέα αποτελούν βασικές προϋποθέσεις για την επιτυχία της πρωτοβουλίας αυτής. Μόνο με την αντιμετώπιση αυτών των ζητημάτων μπορεί η πλατφόρμα να αποτελέσει ένα εργαλείο διαφάνειας και λογοδοσίας που θα συμβάλει στην αποτελεσματική διαχείριση των δημοσίων πόρων και στην ανάπτυξη της χώρας.
